Khám phá nguồn gốc, ý nghĩa Tết Trung thu và những phong tục đẹp tại Việt Nam.
Hãy cùng Green Park Việt Nam tìm hiểu bạn nhé!
Giới thiệu về Tết Trung thu
Trong kho tàng lễ hội truyền thống của dân tộc Việt Nam, Tết Trung thu luôn giữ một vị trí đặc biệt. Vào rằm tháng 8 âm lịch, khi mặt trăng tròn và sáng nhất trong năm, người dân cùng nhau tổ chức lễ hội trăng rằm. Trăng tròn tượng trưng cho sự viên mãn, sum vầy và đoàn viên, cũng là thời điểm báo hiệu mùa thu hoạch.
Không chỉ là ngày vui của trẻ em, Tết Trung thu còn là dịp gắn kết gia đình, nơi mọi người cùng quây quần bên mâm cỗ trông trăng, thưởng thức bánh nướng, bánh dẻo và kể lại những câu chuyện gắn liền với ký ức tuổi thơ. Đây là một phong tục đẹp đã tồn tại hàng ngàn năm, gắn liền với lịch sử và văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Nguồn gốc Tết Trung thu
Tết Trung thu trong văn hóa Trung Quốc
Nguồn gốc Tết Trung thu có lịch sử hơn 3.000 năm, bắt đầu từ thời nhà Chu (1045 – 221 TCN) ở Trung Quốc. Vào mùa thu hoạch, hoàng đế và người dân thường cúng tế mặt trăng với mong ước một mùa màng bội thu.
Trong sử sách, cụm từ “trung thu” lần đầu xuất hiện trong cuốn Chu Lễ thời Chiến Quốc (475 – 221 TCN). Tuy nhiên, khi ấy trung thu chỉ mang ý nghĩa thời gian và mùa vụ, chưa phải một lễ hội.
Đến thời nhà Đường (618 – 907), phong tục ngắm trăng vào đêm rằm tháng 8 trở nên phổ biến, đặc biệt trong giới quý tộc. Người ta tổ chức tiệc rượu, ngâm thơ, thưởng nguyệt. Sang thời Tống (960 – 1279), ngày 15 tháng 8 âm lịch chính thức được chọn làm Tết Trung thu. Từ đó, lễ hội này lan rộng khắp các nước Á Đông, trong đó có Việt Nam.
Tết Trung thu du nhập và phát triển tại Việt Nam
Ở Việt Nam, dấu tích Tết Trung thu đã xuất hiện từ xa xưa. Trên trống đồng Ngọc Lũ – di vật văn hóa Đông Sơn, hình ảnh hội mùa gắn với trăng rằm cho thấy người Việt cổ đã biết đến lễ hội này.
Đến thời Lý, theo văn bia chùa Đọi (1121), Tết Trung thu được tổ chức chính thức tại kinh thành Thăng Long với hội đua thuyền, múa rối nước, rước đèn. Thời Lê – Trịnh, lễ hội được tổ chức linh đình trong phủ Chúa, thể hiện sự xa hoa và niềm hân hoan của nhân dân.
Điều đáng nói là khi du nhập vào Việt Nam, Tết Trung thu không còn chỉ gắn với nông nghiệp và tín ngưỡng trăng sao, mà còn mang đậm màu sắc văn hóa dân tộc, trở thành ngày hội của trẻ em và ngày đoàn viên của gia đình.
Ý nghĩa của Tết Trung thu tại Việt Nam
Tết Đoàn viên – sum họp gia đình: Người Việt thường gọi Tết Trung thu là Tết Đoàn viên. Đây là thời điểm để mọi thành viên trong gia đình, dù đi xa đến đâu, cũng mong được trở về quây quần bên mâm cỗ. Trăng tròn biểu tượng cho hạnh phúc trọn vẹn, cũng chính là lời nhắc nhở về tình thân gắn bó.
ng biết ơn và sự tri ân: Ý nghĩa Tết Trung thu không chỉ dừng lại ở niềm vui sum họp, mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính với ông bà, cha mẹ, tưởng nhớ tổ tiên. Đồng thời, người lớn cũng dành sự quan tâm, khích lệ cho con trẻ – thế hệ tiếp nối truyền thống.
Niềm vui tuổi thơ: Trẻ em chính là nhân vật trung tâm của Tết Trung thu. Những chiếc đèn lồng rực rỡ, tiếng trống múa lân, mâm cỗ ngọt ngào đã trở thành ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ. Đây cũng là dịp để trẻ em được vui chơi, sáng tạo, gắn kết bạn bè.
Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa: Qua hàng ngàn năm, Tết Trung thu vẫn giữ nguyên giá trị văn hóa đặc sắc. Đây là dịp để cộng đồng cùng nhau tôn vinh những phong tục, truyền thống và tinh thần đoàn kết của dân tộc.
Lễ Trung thu năm 2025 là ngày bao nhiêu?
Hàng năm, Tết Trung thu được tổ chức vào rằm tháng 8 âm lịch. Theo lịch dương, năm 2025 ngày này rơi vào 06/10/2025. Đây là thời điểm trăng sáng và tròn nhất, báo hiệu một mùa lễ hội tràn đầy niềm vui, tiếng cười và ký ức đẹp cho mọi gia đình Việt.
Những hoạt động và phong tục Tết Trung thu tại Việt Nam
Rước đèn trung thu: Một trong những phong tục Tết Trung thu đặc trưng nhất là rước đèn. Trẻ em cùng nhau rước đèn ông sao, cá chép, thỏ ngọc… khắp đường phố. Nhiều gia đình còn cùng con làm đèn thủ công, vừa sáng tạo vừa gắn kết tình cảm.
Múa lân: Múa lân mang đến không khí rộn ràng, thể hiện khát vọng thịnh vượng và an khang. Tiếng trống lân hòa cùng niềm vui của trẻ nhỏ khiến lễ hội trở nên sống động hơn bao giờ hết.
Ngắm trăng phá cỗ: Mâm cỗ Trung thu thường gồm bánh nướng, bánh dẻo, trái cây, bánh kẹo và ấm trà thơm. Sau bữa tiệc, cả nhà quây quần ngắm trăng, trò chuyện – một phong tục chứa đựng tinh thần đoàn viên sâu sắc.
Trò chơi dân gian: Nhiều địa phương vẫn duy trì các trò chơi dân gian như kéo co, đi cầu ván, múa rối nước… Đây không chỉ là trò vui mà còn là cách giáo dục trẻ em về tinh thần cộng đồng.
Lễ hội Trung thu: Từ Bắc vào Nam, nhiều lễ hội Trung thu quy mô lớn được tổ chức. Tiêu biểu là lễ hội Trung thu ở Hội An với đèn lồng rực rỡ, hay lễ hội múa lân ở Tuyên Quang, nơi thu hút hàng ngàn du khách trong và ngoài nước.
Tết Trung thu trong so sánh với các nước châu Á
Tại Trung Quốc, lễ hội trung thu gắn với truyền thuyết Hằng Nga bay lên cung trăng. Ở Hàn Quốc, Chuseok là dịp tạ ơn mùa màng, tương tự lễ hội trung thu nhưng thiên về cúng tế tổ tiên. Nhật Bản có lễ Otsukimi – ngắm trăng và làm bánh gạo.
Điểm khác biệt lớn nhất ở Việt Nam là Tết Trung thu được xem như ngày hội của trẻ em. Trẻ nhỏ là nhân vật chính, được tặng quà, rước đèn, phá cỗ – điều mà không quốc gia nào coi trọng như ở Việt Nam.
Kết luận:
Từ nguồn gốc xa xưa gắn liền với nông nghiệp và tín ngưỡng mặt trăng, qua quá trình giao thoa văn hóa, Tết Trung thu tại Việt Nam đã trở thành một lễ hội mang đậm bản sắc dân tộc. Đây không chỉ là ngày vui của thiếu nhi mà còn là dịp đoàn viên, tri ân và gìn giữ truyền thống.
Trong xã hội hiện đại, dù nhịp sống thay đổi, ánh trăng rằm tháng Tám vẫn soi sáng những giá trị bất biến: tình thân, sự sẻ chia và ký ức tuổi thơ. Giữ gìn phong tục Tết Trung thu cũng chính là cách mỗi chúng ta bảo tồn hồn cốt văn hóa Việt cho thế hệ mai sau.
Tham khảo thêm: Thi công khu vui chơi – Vui hội đêm rằm cùng Green Park
